Төр Төмбөгөр
Өрийн бичиг буюу бонд гаргах замаар улс оронд дутагдаад байгаа хөрөнгө мөнгөний эх үүсвэрийг олох гарцыг эрэлхийлэх үү гэдэг асуултад сангийн сайд одоогоор тодорхой хариу өгөөгүй байгаа. Тэгвэл биднийг гарцаа бодож байх зуур гадны үнэлгээ, судалгааны байгууллагууд бидний нөхцөл байдлыг зураглаад дуусч байгаа харагдана.
Олон улсын үнэлгээний “Moody’s” агентлаг нэг сарын өмнө Монгол Улсын зээлжих зэрэглэлийг “B3” болгож бууруулсан юм. Тэгвэл өчигдөр тус үнэлгээний байгууллагаас өчигдөр мэдээлэхдээ Монгол Улсын Засгийн газрын зээлжих зэрэглэлийг бууруулах тухай мэдээлэлдээ бага зэрэг өөрчлөлт оруулж, урт хугацаат гадаад валютын хадгаламжийн таазын үнэлгээг нэг түвшингээр бууруулсан тухай мэдээлллийг өглөө.
Сарын өмнө Монгол Улсын Засгийн газрын зээлжих зэрэглэлийг бууруулах үндсэн шалтгаан нь төсвийн үзүүлэлтүүд тодорхой хэмжээгээр тааруу байсантай, мөн эдийн засгийн өсөлт удааширсан, гадаад валютын нөөц буурсан зэрэгтэй холбоотой байсан Төсвийн нөхцөл байдлын тааруу үзүүлэлтүүд ирэх саруудад ч хадгалагдана гэх прогноз байгааг тус үнэлгээний агентлаас мэдээлж байгаа юм. За мөн тус агентлагийн мэдээлэлд дурдсанаас өгүүлэхэд нэгдүгээр сард Монгол Улсын Засгийн газрын “B2” зээлжих зэрэглэлийг баталгаажуулснаас хойш төсвийн болон эдийн засгийн суурь үзүүлэлтүүд бодитой муудаж эхэлсэн гэсэн байна. Төсвийн орлого хүлээлтийг давж, оны эхний хагасын байдлаар төсвийн зарлага огцом өссөн. Ирэх онд төсвийн орлого бага зэрэг сайжрах ч, нийт алдагдал биет хэмжээгээр тун бага буурах нөхцөлийг бүрдүүлнэ гэжээ.
Төсвийн өндөр алдагдал цаашид Засгийн газрын өрийн хэмжээ нэмэгдэх шалтгаан болно гэж анхааруулж байна. Төгрөгийн ханш сулрахын хэрээр ам.доллараар тооцох өрийн дарамт нэмэгдэж, дотоодын бодлогын хүү өндөр хэвээр байгаа нь өрийг дахин санхүүжүүлэх зардлыг өсгөх хандлагатай байна гэсэн прогнозыг хийж байгаа юм.
Эргэн сануулахад, “Wall street journal” сэтгүүлд манай улсын эдийн засгийн нөхцөл байдлын талаарх материал нийтлэгдсэн байсан. Тэнд өгүүлснээр бол “Монгол Улс дэлхийн зах зээл дээр нэлээд үр ашигтай өрийн зээлийн бичиг үйлдэх цөөхөн улсуудын нэг байсан юм. 2011 онд тус улс зэс, алт, төмрийн хүдрийн зах зээл дэх үнэ өссөний улмаас эдийн засгийн өсөлтөөрөө 17 хувиар дэлхийд тэргүүлж байсан билээ. Тийм ч учир гадаадын хөрөнгө оруулагчид тус улсын Засгийн газар, банк, уул уурхайн компаниудыг мөнгөөр дэмжсэн билээ. “Ройтерс Томсон”-ий сүүлийн мэдээллээр бол тэдний дунд, “BlackRock Inc.”, “Franklin Templeton”, “Goldman Sachs Group Inc.”, “UBS Global Asset Management” зэрэг компани байгаа аж. 2015 он хүртэл сүүлийн таван жилд Монголын өр 264 хувь буюу дэлхийд хамгийн ихээр нэмэгдсэн гэж “Moody’s Investors Service” тооцоолсон байсан. Ер нь, дэлхийн уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ 2011 оноос хойш унасан юм. Иймээс АНУ-ны хөрөнгө оруулагчид хөгжиж буй улс орнуудын бондыг худалдан авах сонирхол буурсан гэхчлэн өгүүлсэн байсан юм.
За ямартай ч “Moody’s” агентлаг ирэх 2017 он гэхэд Монгол Улсын Засгийн газрын өр, дотоодын нийт бүтээгдэхүүний харьцаа 71 хувьд хүрч, 2015 онтой харьцуулахад найман нэгж хувиар өснө гэсэн тооцооллыг бидний өмнөөс гаргаад шидэж байна. Тэдний энэхүү тооцоолол нь өмнөх таамгаас давсан үзүүлэлт гэдгийг тодотгоё.
Эх сурвалж: Шуурхай.мн
